Sansastimbran & sjálvregulering
Sansastimbran og sjálvregulering – hví tað hevur týdning
Hevur tú nakrantíð sitið á skeið og rist við beininum? Ella klikkað við penninum, meðan tú hugsar? Kanska drukkið ov nógv kaffi á einum fundi? Og so farið ein túr at renna aftaná?
Alt hetta eru smáar gerðir, sum hjálpa kroppinum at regulera seg. Vit stimbra sansirnar, tí vit ótilvitað vita, hvat vit hava tørv á fyri at koma aftur í javnvág. Ígjøgnum dagin fáa vit óteljandi sansaupplýsingar frá umhvørvinum, og vit handfara tær á ymiskan hátt. Summi sansa ov nógv, onnur ov lítið – hóast vit uppliva tað sama.
Tá børn ikki megna at regulera seg sjálvi
Nøkur børn hava trupulleikar við at filtrera sansaávirkan. Tey hoyra alt: læraran sum skrivar á talvuna, ljóðið frá lampuni, barnið sum snýsir, fótaspor uttanfyri hurðina, og lastbilar á vegnum. Øll hesi ljóðini og sansaupplivingarnar savna seg saman ígjøgnum dagin, og barnið veit ikki, hvussu tað skal skilja ella handfara alt. Tá dagurin endar, er barnið yvirtikið av møði.
Tá dagurin endar, er barnið yvirtikið av møði
Tú kanst ímynda tær barnið sum eina cola-fløsku, sum verður rist hvørja ferð tað upplivir sansaávirkan. Tá proppurin verður tikin av, floymir alt út.
Hvat kann hjálpa?
Vit halda ofta, at barnið hevur tørv á einari pausu við rørslu. Tað kann hjálpa eitt sindur, men ofta er tað ikki nokk. Barnið kann hava tørv á djúpum trýsti – tað vil siga proprioceptiv stimbran – sum gevur kroppinum eina kenslu av tryggleika og javnvág. Hetta kann t.d. vera at trýsta lið saman, heldur enn bara at røra seg.
Tá barnið fær røttu stimbran, kann tað regulera seg, finna fokus og og fara aftur í flokkin.
Ein persónlig sansaætlan
Ein «ætlan til sansirnar» er eitt persónligt program, sum ein ergoterapeutur ger til júst títt barn. Hetta gevur barninum røttu stimbran, so tað kann halda fokus gjøgnum dagin. Ætlanin byggir á sansaprofilin hjá barninum – tí eingin ætlan passar til øll. Vit sansa ymist og hava ymiskar tørvir.
Í Ergoblómuni gera vit eina ætlan og finna røttu loysnirnar.
Tú kann eisini byrja heima við hesum:
Ger eina greiða dagsætlan og halt tykkum til hana.
Minka um tað, sum kann forstýra – t.d. ov nógv ljóð ella sjónlig órógv.